การเลือกแอมป์ขับซับวูฟเฟอร์

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

ปกติซับวูฟเฟอร์จะถูกออกแบบมาให้ทนกำลังขับได้สูงขยับเข้า-ออกเป็นช่วงลึกโดยยอมสูญเสียความไวลงเพื่อทุ้มที่ลงได้ต่ำลึก

นั่นก็หมายความว่าแอมป์ที่จะมาขับมันก็ต้องสามารถช่วยชดเชยจุดอ่อนเสริมจุดแข็งของดอกซับได้ด้วย

แอมป์ชนิดใดที่เหมาะกับการขับซับ

1. ต้องมีกำลังขับสูงพอ เนื่องจากซับวูฟเฟอร์มักมีความไวแค่ 86 dB SPL/W/M อย่างเก่งก็ 89 dB SPL/W/M ไม่มีเลยที่จะมีความไวถึง 90 dB SPL/W/M ขึ้นไปทำให้ต้องใช้แอมป์กำลังขับไม่ต่ำกว่า 100 W RMS/ข้าง ที่ 4 โอห์ม สำหรับการฟังทุ้มระดับพอจะเต็มรถ แต่ไม่ขนาดอัดได้จนรถโป่ง แบบนั้นต้องไม่ต่ำกว่า 250 W RMS/CH ที่ 4 โอห์ม
2. เนื่องจากความต้านทานของดอกซับมีขึ้นมีลง อาจตกวูบลงเหลือแค่ 2 โอห์ม ก็ยังมี ดังนั้นแอมป์ที่มาขับจึงควรทำงานได้อย่างมีเสถียรภาพ แม้ลำโพงมีความต้านทานตกต่ำแค่ 2 โอห์ม ซึ่งแอมป์ที่ดีจริงจะระบุสเปคว่ากำลังขับที่ 4 โอห์มเช่น 100 W RMS/CH ที่ 2 โอห์ม โดดเป็น 200 W RMS/CH โดยความเพี้ยน ไม่ควรพุงสูงขึ้นมากเกินไป เช่นจาก 0.05% (THD) เป็น 0.1% แอมป์บางเครื่องเก่งกว่านั้นรับได้ถึง 1 โอห์มเช่น 100 W RMS/CH ที่ 4 โอห์ม, 200 W RMS/CH ที่ 2 โอห์มและ 400 W RMS/CH ที่ 1 โอห์ม (อาจได้แค่ 300 W RMS/CH ที่ 1 โอห์ม) โดยวงจรป้องกันยังไม่ตัดแอมป์ แต่แอมป์ชนิดนี้มักมีขนาด ใหญ่กว่าปกติถึง 2 เท่า เพื่อรองรับกับการจ่ายกระแสได้เป็นสิบๆแอมป์อย่างนั้น อีกทั้งครีบระบายความ ร้อน ต้อง ใหญ่มากพอ มิเช่นนั้นเครื่องจะร้อนจัดเกินไป
3. ต้องมีความสามารถในการหยุดการสั่นค้างของดอกลำโพง (DAMPING FACTOR หรือ DF) สูงพอ ไม่ควรต่ำกว่า 100 เป็นอย่างน้อย แอมป์หลอดไม่ถึง 20 แอมป์ Class D ไม่ถึง 100 (อาจได้ 50-60) รวมทั้งดิจิตอลแอมป์ด้วย (ไม่ถึง 100) แอมป์ปกติ Class AB ถ้าระดับไฮเอนด์ค่า DF มีตั้งแต่ 300 ขึ้นไป บางรุ่น 1200 หรือ 2000 หรือ 3000 ก็มียิ่งค่า DF ต่ำ ยิ่งต้องใช้สายลำโพงซับที่ใหญ่ สั้น ทองแดงดีที่สุด
4. การนำแอมป์สเตอริโอ (2CH) มาบริดจ์เป็นโมโน (1CH) ค่า DF จะลดลงเหลือครึ่งเดียวซึ่งจะทำให้ ทุ้มหนา,ขุ่น,เฉื่อย,ยานครางไม่กระชับ ทำให้เสียงทุ้ม,กลาง,แหลมขุ่นขึ้น มีม่านหมอกในเวทีเสียง
   
   จึงไม่ควรเอาแอมป์สเตอริโอบริดจ์เป็นโมโนมาขับซับอย่างยิ่ง ยิ่งถ้าดอกซับเป็นวอยซ์คู่ (ดูบทความเรื่องวอยซ์เดี่ยว,คู่ในเล่มนี้) เมื่อต่อวอยซ์ขนานกัน ความต้านทานจะเหลือแค่ครึ่งเดียวคือ 2 โอห์ม ค่า DF ของแอมป์ยิ่งต่ำลงไปอีก (จาก 100 บริดจ์เหลือ 50 เอาวอยซ์คู่ขนานเหลือ 25 ทุ้มจะเบลอ สั่นค้าง ยานคราง กลางเบลอขุ่น แหลมทึบ)
5. แอมป์ขับซับควรตอบสนองได้ฉับไว (ค่า Slew Rate สูง) ไม่ควรต่ำกว่า 40 โวลต์ต่อไมโครเซกัน แย่หน่อยที่แทบจะไม่มีใครระบุค่านี้ไว้ในสเปคแอมป์ที่ค่านี้ต่ำ เสียงจะไม่คมชัด คลุมเครือ เฉื่อย
6. แอมป์ขับซับต้องมีคุณภาพเสียงที่ดี มีมิติ ความเพี้ยนต่ำ สวิงเสียงค่อยสุดไปดังสุดได้กว้าง พูดง่ายๆไม่ใช่แค่ดังไล่ควายอย่างเดียว อย่าลืมว่ามันมีผลต่อเสียงกลางกับแหลมด้วย
7. ควรมีอัตราส่วนสัญญาณต่อเสียงกวนสูง (ค่า Signal to Noise Ratio สูง) ไม่ต่ำกว่า 80 dB ขึ้นไป ระดับไฮเอนด์ได้ถึง 100 dB
8. ถ้าเลือกได้พยายามหลีกเลี่ยงแอมป์ที่มีพัดลมระบายความร้อนเพราะการมีพัดลมอาจเป็นตัวบอกว่าใช้ทรานซิสเตอร์ขาออกน้อยตัวเกินไป หรือทนกำลังขับสูงๆไม่ได้ อีกอย่างคือการกินไฟของพัดลมจะทำให้เสียงขุ่น,มัว,ถอยจม ไม่เป็นตัวตน เบลอ จะยากในการให้เสียงกลมกลืนกับทรวดทรงของกลางแหลม
9. ถ้าชอบอัดหนักๆดังๆใช้ซับประเภทช่วงชักลึกหรือกรวยตึงตัวมากต้องใช้แอมป์ที่ค่า DF สูงไม่อย่างนั้น มันระบายแรงดันไฟป้อนกลับจากดอกซับ ระบายลงพื้นไม่ทันเสียงจะยานคราง และกรวยซับกระพือจะ พังได้ง่าย ยิ่งรถโหลดเตี้ยขับเร็วด้วย
10. ระวังแอมป์โนเนมไร้สังกัด ประเภทกำลังขับราคาคุยบอกสเปคสูงเกินจริง ดีเกินจริง หรือใหญ่แต่โครงตัวถังไส้ในเล็กนิดเดียว ใช้ครีบระบายความร้อนอะลูมิเนียมคุณภาพต่ำ (30% ของราคาแอมป์คือค่าครีบ ระบายความร้อนนี่แหละ)
11. ถ้าเลี่ยงได้ไม่ควรใช้แอมป์ประเภท 5 CH โดย 4 CH ไว้ขับกลาง,แหลม CH ที่ 5 ขับซับซึ่งจะมีกำลังขับมากกว่าเช่น 60 W RMS x 4 CH กับ 120 W RMS อีก 1 CH เพราะจะดึงกำลังภาคจ่ายไฟที่จ่ายให้แก่ 4 CH ที่เหลือ อาจได้รับความสะดวกในการติดตั้งแต่คุณภาพก็ต้องลดทอนลง